philosophy in music and painting, ̃academic specialization, and the foundation of knowledge BÀI VIẾT TIẾNG VIỆT CHO SINH VIÊN VN -- CONCEPTUAL ESSAY WRITTEN IN VIETNAMESE FOR VIETNAMESE STUDENTS

philosophy in music and painting, ̃academic specialization, and the foundation of knowledge:

BẮT ĐẦU:  ÂM NHẠC VÀ HỘI HOẠ: 

Màu sắc trong âm nhạc là một danh từ chuyên môn bắt nguồn từ toán học -- su liên đới giưả nhạc và hoạ:

there is The Pythagorean Theory of Music and Color, i.e. in one sentence -- ̣three words -- harmony creates beauty. Pythagore, the mathematician, figured it out himself on string instruments, etc. and he formulated the concept. There is also the theory of "tone color" in music, which is a combination of pitch, rhythm, and volume. A wood instrument has a different "tone color" from a metal instrument. Tiếng gỗ đánh vào gỗ khác tiếng gỗ đánh vào kim loại hay kim đánh lên kim.

Tiếng trong như gío thoảng ngoài
Tiếng khoan sầm sập như trời đổ mưa...ND

Same theory is carried to voice.

Vì thế thời cò̉ đại coi Toán học va Thiên Văn la hai bộ môn nghệ thuậ̣t.

Tuy nhiên, khi ca sĩ Thu Phương nói với thí sinh rằng giọng hát cuả em thiếu màu, chưa chắc TP đã hiểu mình nói gì, hay thí sinh hiểu màu trong âm nhạ́c co nghĩa là gì. Người nghe lại càng không hiề̉u nưã....

KIẾN THỨC TRONG HÀN LÂM TÂY ÂU/BẮC MỸ:

Tất cả các bộ môn nghệ thuật trình diễn hay sáng tạo đều ngừng lại ở mức cao học ̣MFA. Văn chương ̣literature, lịch sử hội họa art history, drama theater sân khấu, am nhac music history and theory and compositions dều lên đến mức ph.d. để nghiên cứu và đi dạy. Nhưng dạy trình diễn va sáng tạo thì ngừng ở mức cao học vi hoàn toàn tùy thuộc vào tài năng va không cần nghiên cứu. ̣VN bây giờ gọi Cao Học la Thạc Sĩ.

Riêng về ngành phẩm định hay thẩm định nghệ thuật, thì ngoài tay nghề ̣kiến thức trong các bộ môn nghệ thuật như nói trên, phê bình văn học nghê. thuật trong hàn lâm Tây Phương còn thuộc về bộ môn gọi là triết lý của ngôn ngữ philosophy of language, hoặc nghệ thuật hùng biện rhetorics, và thêm ngành nghiên cứu về văn hoá cultural studies la một ngành tương đối mới. Cả ba ngành đều có ph.d.

Còn triết tổng quát philosophy va triết lý chính trị political philosophy thì lại khác nưã. Ngành họ̣́c chính trị́ political science đòi hỏi học qua vè triết lỵ́ chính trị có từ thời Hy Lap và La Mã.

Mỗi ngành nhân văn đều có triết riêng. Thi du: Luat học co nganh jurisprudence, triet ly cua luat hoc, c̣ọng thêm triết lý cuả ngôn ngữ và triết lý cuả nghệ thuật hùng biện. Hiện giờ nghiên cứu luật học đã có thêm bốn ngành nghiên cứu nưã: nghiên cứu luật học chính thống, nghiên cứu pḥu nử, nghiên cứu chủng tộc, va nghien cuu gioi tinh. Nghiên cữu văn hóa chủng tộc vẫn thuộc về khoa ḥoc xã hội, chưa được đêm vào luật học.

Các ngành chuyên môn về khoa học thực nghiệm lại khác nưã.

Nhưng, có chuyên môn về khoa học thực nghiệm trong thể chế Tây Phương cổ truyền là chưa đủ uyên bác. Vì thế, hệ thống giáo dục cuả Pháp đào tạo một con người nhân văn trước khi theo khoa học thực nghiệm ̣-- he thống Grand Ecole, phả̀i thi tuyể̀n concours.

Như các bạn học ở VN đã biết trước 1975 chương trình năm cuối trung học cọ́ thêm siêu hình học và tâm lý. Tâm lý học psychology and psychiatry chỉ có sau những khám phá cuả Freud, Jung, va Piaget, được coi là một khoa học thực nghiệm "mềm" soft science và đồng thời cũ̉ng la khoa ḥoc xã hội. Ngoài ra c̀on có ngành Thần Học ̣thi dụ Harvard's School if Divinity, khác với siêu hình hoc metaphysiology metaphysics metapsychọlogy nghiên cứu về những gì chưa kiểm chứng được bằng khoa học thực nghiệm, coi như khoa học "mềm."

Đây là căn bản học vấn cuả con người được rèm luyện về văn minh văn hoá va tính chất uyên bác trong thể chế cuả Tây Phương.

Kinh tế va thương mại là nhữ̉ng ngành kết hợp khoa học xã hội với toán học trong đó có ngành thống kê statistics, actuarial studies -- không phải la kế toán accounting.

Noi chung khoa hoc Tây Phương vả các ngả̀nh học ỡ̉ Bắc M̃ỹ được chia ra làm ba ngành/phạm vi: nghệ thuật  cấp tiến khai phóng ̣liberal arts gồm cả fine arts tức là mỹ thuật, gom chung là các ngành van chuong nghe thuat; khoa học xã hội social sciences ̣-- hai phạ́m vi này tựu chung lại la khoa học nhân văn --humanities; va` địa hạt thứ ba riêng rẽ  là khoa ḥọc thực nghiệm -- natural scences or empirical sciences nhữ khoa học dựa trên vật thể có thể minh chứng được bằng cách thức giảo nghiệm, trong đó có nhữ̉ng ngành "mềm"  soft sciences thí dụ như tâm lý học, nhưng trong tâm lý học vẫn có khoa học thực nghiệm.

Co nhữ̉ng học giả di theo con đường "xuyên bộ môn" ̣interdisciplinary studies, hoc, viet va doi chieu nhieu nganh khac nhau. Tôi là một trong những người chủ trương biến luật học thành khoa ḥoc xã hội xuyên bộ môn, nhưng vì tôi không ở trong thế giớk khoa bảng của luật học lâu đủ -- trên mười năm năm không phải là cả đời, th̀ành ra tôi chưa có đủ thời gian để củng cộ́ cho lý thuyết xuyên bộ môn này.  

Khong phai dai hoc nao cung co du cac mon.

KỶ NIỆM:

Ở VN, trước 1975 co giáo sư Dwayne Haunch có tiến sĩ về kịch nghệ. Ông nghiên cứu hát bội ở VN. Sau 1975 ông về dạy o Hawaii. Ông là người đã đưa vo? Thanh Cat Tu Han cua Vu Khac Khoan vao sân khấu đại học Hoa Ky. Đang học ở TV, tôi được bố tôi đem đến gặp Dwayne H để ông ấy dạy tôi về kịch nghệ và luyện gịọ̣ng đóng kịch bằng tiếng Anh. . Học được một hai buổi thi thôi vì thiếu phương tiện di chuyển và tôi sợ Ông Haunch không dám tới gần. Hai lầ̀n học tôi đều có dịp ghé đường Công Lý thăm Dieu Quyen Va Ton nu Bich Ngoc cuà TV 1974-75.

về sau này trường đại học cuả tôi đã dựng vở Thành Cát Tư Hãn cuả Vũ Khắc Khoan và một sinh viên Mỹ da màu đóng vai Đạh Hãn.

Toi cung muon biet hien gio VN day nhung gi trong quy che dai hoc.

Lan sau, toi se noi them ve su khac biet giua Ph.d. doctor of philosophy va nhung "doctorate" khac o My.

DNN Aug 2017