Bolero co nghĩa gi trên thế giới?
Tuong trung cai gi? Khi nhắc den "bolero" the ky 20, the gioi nghi den cai gi?
Xin quy vi coi video duoi day, chi mot dinh nghia thoi, trong nhieu dinh nghia khac nhau, nhung tat ca cac dinh nghia tren the gioi deu tụ về mot điểm chung: dó la nhip dieu ̣-- rhythm -- va nghệ thuat múa, dance, phat xuat tu Tay Ban Nha, la diem khoi dau van hoa nghe thuat cua chau My Latin vì vị trí cuả đế quốc Tay Ban Nha trong cuoc viễn chinh Chau My Latin. Diệu vũ Tay Ban Nha, voi nhip dieu cua no, khi qua Cuba thi thanh nhip dieu nhay mua cua Cuba, roi tu do tro thanh mot dieu nhảy đôi lứa, chậm hơn các điệu nhảy Latin khác để "mùi" ̣(couple dancing, ballroom dancing) mang âm hưởng va nhip dieu cua Chau My Latin, co khi bị lẫn lộn với rumba (mot chữ lại co y nghia rieng cua no, khac voi bolero). Nhip dieu Bolero bay gio co the la 2/4, 3/4, hay 4/4, nhung "time" nhu the nao thi bolero van co dac tinh nhip dieu rieng cua no.
Cai ten Bolero tro thanh ten cua sang tac dành cho dance, mà nha soan nhạc xuat sac cua the ky 20 la Maurice Ravel da sang tac dể tặng cho một vũ công ballet trứ danh, ông soạn voi muc dich cải tổ lại truyền thống múa, tro thanh tac pham iconic cuả thế giới lam gãy đổ cơ cấu của nhạc cổ điển và ballet, nhưng bản hoà tấu cua Ravel vẫn thuoc ve thoi gioi cổ điển (nhac bac hoc???).
Noi den bolero la the gioi nghi den dieu mua cua Tay Ban Nha, nhip dieu cua Cuba va Chau My Latin, va bản hop xuong bat hủ cua Ravel. Ravel va Debusy la hai composers nguoi Phap đã tách rời kh̉ỏi khung troi classique, tao nen truyen thong neo-classical. (trong truong hop cua Debussy, co cả impressionism, song song voi hội hoạ).
Video nay la bản hop xuong doc dao Bolero cua Ravel, di theo vũ diệu cuả Tay Ban Nha. Do la bolero cua the gioi. Ravel's Bolero noi tieng khap hoan cau, quá dac biet vi chi có mot phân đoạn ̣(movement), sang tac thanh vong tron, ostinato, lập đi lập lại, khong bao gio ket thuc, trong khi symphonie cue the gioi classique thuong thuong la three movements, va co ket thuc. ̣Bolero cua Ravel co the tiep tuc de vu cong nhay ca tieng dong ho, lap di lap lai khi nao múa ngung thi nhac ngung...Nhac di theo múa, chu mua khong di theo nhac. DO LA ICONIC BOLERO TRONG LONG THE GIOI, gan lien voi cai ten Ravel.
Dieu bolero la mot phan cua nhac nghe thuat ̣(art music), bat nguon tu tango ̣habanera, ma dong thoi cung la nhiep dieu cua nhac vu truong ̣̣(ballroom dancing). Ca hai bat dau tu Tay Ban Nha.
Chu bolero vi the rat kho dinh nghia, nhung chac chan no khong co nghia giai dieu nhac binh dan thinh hanh o VN. Tai sao? Am nhac gom 3 phần tử: am dieu (chiều dọc, chords, hòa âm), giai điệu (melody, chiều ngang), v̀a nhịp điệu (rhythm). Bolero tự nó hoan toan co nghia rhythm, khong lien quan gi den melody het.
Một đặc diem cua Ravel's Bolero là tuy nhịp điệu chậm như đ̣iệu nhà̉y muá Latin, nhưng tiết điệu thì lại rất dập dồn. Tiết điệu là sự tổng hợp của am dieu, giai dieu, va nhip dieu.
Như vậy Bồ Lế Rồ cuả VN cùng tên với Boler̀o thế giới ở chỗ tất cả đều có nhịp điệu...chậm hay sao? Cái nào chậm hơn nhạc kị́ch động thi gọi la bolero?
Them mot diem nua, co mot quan diem tren the gioi rằng bolero cua nhac nghe thuat Ravel, va bolero cuả nhip dieu nhay Tay Ban Nha, Cuba, va chau My Latin duoc coi la rat "sexy/sensual" vi cứ..tiep tuc khong bao gio ngung thành vong tròn, tha hồ phô bay từng bap thit, tung cử chỉ, lắc lư, của vũ công. Bồ Lế Rồ của VN ma cac ong ba đại nhac si, đại ca si đang bàn cãi xỉ vả nhau, có được cho là 'sexy' nhu thế không, trong lòng dân toc? Thế giới nghĩ về bolero la nhạc nhảy, nḥac đại hoà tấu iconic, nhạc sexy cua nhân loại, nhu vay thi tai sao các ông bà VN mượn tạm cái ten bolero của nguoi ta lam gi nhi? (không phải mượn tạm mà là lấy...luôn, ngang xương).
Các nhạc sĩ sáng tác cua VN hải ngoại làm ơn check dùm tôi xem "nhip điệu" cua Nhac Bồ-Lế-R̀ồ trong quần chúng VN co con giu duong net cua Bolero Rumba, Bolero Latin America, không. Tôi dốt địa hạt sáng tác, không dám nói.
DNN Aug 2017
No comments:
Post a Comment